Plattmasters |
Verben sünn de Wöör, de wat to doon anseggt. Un de plattdüütschen de deit levers wat as dat se doröber snackt. Un dat snacken draff ok nich so anstrengend sien as dat arbeeden. Kiek Di mol de Grammatik an, denn weets Du, wat ik meenen do.
Tied - Tense Person |
ingelsch düütsch |
to inherit erben |
to feed füttern |
to set setzen |
to work arbeiten |
Präsens | plattdüütsch | arven | fodern | setten | arbeeden |
1. Singular | ik | arv | foder | sett | arbeed |
2. | du | arvst | foderst | settst | arbeedst |
3. | he, se, dat | arvt | fodert | sett | arbeed(t) |
1.-3. Plural | wi, ji, se | arvt | fodert | sett | arbeed(t) |
Imperfekt | |||||
1. Singular | ik | arv | foder | sett | arbeed |
2. | du | arvst | foderst | settst | arbeedst |
3. | he, se, dat | arv | foder | sett | arbeed |
1.-3. Plural | wi, ji, se | arven | fodern | setten | arbeeden |
Partizip | ik heff | arvt | fodert | sett | arbeed |
Imperativ | |||||
Singular | arv | foder | sett | arbeed | |
Plural | arvt | fodert | sett | arbeed(t) |
Tied - Tense Person |
ingelsch düütsch |
to sweat schwitzen |
to hire mieten |
to cough husten |
to speak sprechen |
Präsens | plattdüütsch | sweeten | hüüren | hosten | snacken |
1. Singular | ik | sweet | hüür | host | snack |
2. | du | sweetst | hüürst | host | snackst |
3. | he, se, dat | sweet | hüürt | host | snackt |
1.-3. Plural | wi, ji, se | sweet | hüürt | host | snackt |
Imperfekt | |||||
1. Singular | ik | sweet | hüür | host | snack |
2. | du | sweetst | hüürst | host | snackst |
3. | he, se, dat | sweet | hüür | host | snack |
1.-3. Plural | wi, ji, se | sweeten | hüüren | hosten | snacken |
Partizip | ik heff | sweet | hüürt | host | snackt |
Imperativ | |||||
Singular | sweet | hüür | host | snack | |
Plural | sweet | hüürt | host | snack |
Notice: the last t in the second person is often silent - Dat t bi du ward mennigmol versluckt:
du sweetst = du sweets
du settst = du setts
Notice: in some dialects, the present plural ends on "-en", as the imperfekt plural: sweten, hüüren, hoosten. Wahrschau: Dat gifft ok Dialektens, de hebbt een "-en" bi de Mehrtall vun de Nutied
Notice: the imperfect is used seldom, in most cases the perfect tense is
used to indicate the past. - In´t Plattdüütsche snackt man
meisttieds in´n Perfekt (de Tied mit hebben un sien), ok wenn in´t
Hoochdüütsche oder in´t Ingelsche de Imperfekt nahmen
warrd.
Bispill: As ik güstern niege Kledaasch köfft hebb, dor bün
ik bannig vell Geld los worrn
The participle - das Partizip - dat Partizip |
||
Notice: in the northern and central plattdüütsch dialects, the participle has never the prefix "ge-". Thus, the participle is similar to english and the skandinavic language, but different to german and dutch. But in western and southern plattdüütsch dialects the prefix "ge-" is used (see for example the riemels of Vadder Willms from Rheiderland at the border to the Netherlands). In the written medevial low saxon from the 15th century, the participle was formed with and without the prefix as well. Compare low saxon in medevial times. |
In den nördlichen und zentralen plattdeutschen Dialekten wird das Partizip stets ohne die Vorsilbe "ge-" gebildet. Dies entspricht dem Englischen und den skandinavischen Sprachen. In den westlichen und südlichen Dialekten wird dagegen das "ge-" wie im Deutschen und Holländischen benutzt. Beispiele finden Sie bei den Riemels von Vadder Willms. Im geschriebenen Mittelniederdeutsch der Urkunden des 15. Jahrhunderts wurden beide Formen nebeneinander benutzt, siehe mittelalterliches Niederdeutsch. | In´n Norden geiht dat Partizip ohn dat "ge-". Dat mookt wi as de Ingelschen un den Skandinavschen. In´n Süden un Westen vun uns Rebeet geiht dat dorgegen as in´t Düütsche un Hollandsche mit "ge-". Dat kanns to´n Bispill bi de Riemels vun Gerhard Willms sien Vadder nakieken. In't schreewen Nederdüütsch vun't utgahn Medeloller hebbt se noch beid Formens bruukt. Kiek di dorto ook de Sied Plattdüütsch in't Medeloller an. |
Form/Spraak | platt | dansk | german | dutch |
Infinitiv | kopen | købe | kaufen | kopen |
Participle | köfft (south/west: geköfft) | købt | gekauft | gekocht |
Form | Person | to go gehen |
to write schreiben |
to let lassen |
infinitive | gahn | schrieven | laaten / looten | |
present time | ik | gah | schriev | laat/loot |
Du | geihs(t) | schriffs(t) | laats(t)/loots(t) | |
he, se, dat | geiht | schrievt | laat/loot | |
wi | gahn | schreeven | laaten/looen | |
ji | geiht | schrievt | laat/loot | |
se | gahn | scheeven | laaten/looten | |
past | ik | güng | schreev | leet |
Du | güngs(t) | schreevs | letts(t) | |
he | güng | schreev | leet | |
wi | güng´n | schreeven | leeten | |
ji | güng´n | schreevt | leeten | |
se | güng´n | schreeven | leeten | |
participle | he is/hett | gahn | schreeven | laaten/looten |
imperative | singular | gah! | schriev! | laat!/loot! |
plural | gaht! | schreevt! | laat!/loot! |
Form | Person | to sit sitzen |
to beat schlagen |
to buy kaufen |
infinitive | sitten | slaan | keupen/kööpen | |
present time | ik | sitt | sla | keup/kööp |
Du | sitts(t) | sleis(t) | keups(t)/köffs(t) | |
he, se, dat | sitt | sleit | keupt/köfft | |
wi | sitt | slaat | keupt/kööpt | |
ji | sitt | slaat | keupt/kööpt | |
se | sitt | slaat | keupt/kööpt | |
past | ik | seet | sleug /slöög | koff |
Du | seets(t) | sleugs(t) | koffs(t) | |
he | seet | sleug | kofft | |
wi | seeten | sleugen | koffen | |
ji | seet(en) | sleugt/sleugen | kofft/koffen | |
se | seeten | sleugen | koffen | |
participle | he is/hett | sitten | slaan | keupt/köfft |
imperative | singular | sitt! | sla! | keup/kööp |
plural | sitt! | slaat! | keupt/kööpt |
Form | Person | to be sein |
to have haben |
to become werden |
infinitive | sien/wesen/ween | hebben | warrn | |
present time | ik | bün | hebb | ward |
Du | büs(t) | hess/hest | warrs(t) | |
he, se, dat | is | hett | ward | |
wi | sün(d) | hebben | ward/warrn | |
ji | sünd | hebbt | ward | |
se | sünd | hebben | ward | |
past | ik | weer | harr | weur/wöör |
Du | weers(t) | harrs(t) | weurs(t)/wöörs(t) | |
he | weer | harr | weur/wöör | |
wi, ji, se | weern | harrn | weurn/wöörn | |
participle | he is/hett | ween/wesen | hatt | worrn |
imperative | singular | wees | hebb | ward |
plural | weest | hebbt | ward |
Form | Person | to want wollen |
to have to sollen |
to can können |
infinitive | wullen | schallen | kön(n)en | |
present time | ik | will | schall | kann |
Du | wiss | schass | kanns | |
he, se, dat | will | schall | kann | |
wi | wüllt | schallen | köönt | |
ji | wüllt | schallt | köönt | |
se | wüllt | schallen | köönt | |
past | ik | wull | schull | kunn |
Du | wulls(t) | schuss | kunns(t) | |
he | wull | schull | kunn | |
wi, ji, se | wullen/wullt | schullen/schullt | kunnen/kunnnt | |
participle | he is/hett | wullt | schullt | kunnt, köönt |
Form | Person | to do wollen |
to need to müssen |
to may*, to like dürfen*, mögen |
infinitive | doon | mööten* | mögen, meugen* ** *** | |
present time | ik | do | mutt | mag (speak mach)**** |
Du | deist | mutts(t) | mags | |
he, se, dat | deit | mutt | mag | |
wi | deit | mööt | möögt, meugt (speak moicht)* | |
ji | deit | mööt | möögt, meugt | |
se | deit | mööt | möögt, meugt | |
past | ik | dä | mööt | mog (speak mouch) |
Du | däst | mööts(t) | mogs | |
he, se, dat | dä | mööt | mog | |
wi, ji, se | dän, dään, deen | mööt(en) | moogt | |
participle | he is/hett | doon | mööten | moog |
Notes | * there is an identical verb "mööten", also "bemööten" with the meaning "to meet" (same etymology as in english). | * for the strong meaning of to may also the auxiliary
verb "dürfen, draff" is used. **mögen means as well to may, to like and to like to do sth. *** mustn't is mag nich (seldom used) or dörf / draff nich ****the g is pronounced like ch in scottish loch |
Form | Person | may, must not (negation) dürfen, |
to let lassen |
|
infinitive | dörven, dörfen | laaten* (loten) | ||
present time | ik | draff | laat | |
Du | draffs(t) | laats(t) | ||
he, se, dat | draff | laat | ||
wi | drafft | laat | ||
ji | drafft | laat | ||
se | drafft | laat | ||
past | ik | dröff | leet | |
Du | dröffs(t) | leets(t) | ||
he, se, dat | dröff | leet | ||
wi, ji, se | dröfft | leet, leeten | ||
participle | he hett | dröfft, dörven | laaten | |
Notes | You must not do that = Du draffst dat nich doon or Du mags dat (op keen Fall) doon. | * aa means a long open o like in danish Aalborg |
Present present and past perfect are constucted with the auxiliary verbs "hebben" un "sien / wesen" and the perfect participle . The position of the object is between the auxiliary verb and the participle | Perfekt und Plusquamperfekt werden durch die Hilfszeitwörter "hebben" und "sien / wesen" in Verbindung mit dem Partizip Perfekt gebildet. Die Position des Objektes ist zwischen Hilfsverb und Partizip. | Is wat afsluten, denn kanns perfekt snacken. Mooks mit "hebben" un "sien / wesen". Dat Objekt vun den Satz kümmt twüschen Hülpsverb un Partizip. |
Perfekt | Perfekt |
I have worked | Ik hebb arbeid. |
The times have gone. | De Tieden sünd vörbi |
They have done something good. | Se hebbt wat goodet doon. |
I have just looked my girlfriend | Ik heff grod mien Deern ankeken. |
I have been in the garden | Ik bün in`n Gaarn ween |
Past perfect | Plusquamperfekt |
She had had a nice shirt | Se harr 'n fein Schört hatt. |
I had had a nice travel | Ik harr `n goode Reis hatt. |
I had seen my girlfriend yesterday | Ik harr mien Deern güstern seen |
I had been in the garden | Ik weer in`n Gaarn ween |
I had been to the sea | Ik weer na See ween |
Present and past perfect are constucted with sien instead of hebben, if the verb indicates movement. The auxiliary verb "sien" is also used if the participle "ween" (from "sien") is used. | Perfekt und Plusquamperfekt werden bei Verben der Bewegung mit "sien" gebildet. Wird das Partizip "ween" (von "sien/wesen") benutzt, dann wird auch das Hilfsverb "sien" benutzt. | Is wat afsluten, denn kanns perfekt snacken. Un wenn dat um Bewegen geiht, denn bruuks sien. |
the train has just arrived | De tog is grod rinkamen |
the ship has come | dat Schipp is kamen |
I´ve gone to the pub | Ik bün na´n Krog hengahn |
I´ve ridden home | Ik bün na Huus reden |
but: I´ve ridden the horse | Ik hebb dat Peer reden |
Hebben in imperative meaning | |
I have to work | Ik hebb to arbeiden Ik hebb to werken (western dialects) |
The auxiliary verb "doon" is used far often than in
german. The use of "doon" (to do) is different to english and
german.
|
Das Hilfszeitwort "doon" (tun) wird öfter als in der
hochdeutschen Sprache benutzt. Der Gebrauch ist anders als im Englischen
und im Deutschen.
|
Wi bruukt dat Hülpsverb "doon" (tun) anners un
faaker as in`t Ingelsche un Düütsche..
|
Conditionals | Konditionale Nebensätze (auch zeitliche Kondition) | Blangensätt mit "Wenn" |
But when it begins, you should not be afraid | Wenn es losgeht, müsst ihr nicht ängstlich sein. | Wenn dat aber nu losgahn deit, bruukt ji nich bang to ween |
When the clock strikes four, we shall start. | Sobald es vier Uhr ist, gehen wir los. | Wenn de Klock veer slagen deit, denn gaht wi los. |
And as long there is a newspaper like Diesel, ... | Und solange es eine Zeitung wie Diesel gibt, ... | Un solang as dat so en Bladdje geven deit as Diesel, ... |
... if someone follows you. | ..., wenn jemand euch verfolgt. | ..., wenn een jüm verfolgen deit. |
Initial infinitive | Satzbeginn mit dem Infinitiv | Infinitiv an'n Anfang |
It costs 5 Euro | Es kostet 5 Euro | Kosten deit dat 5 Euro |
He drinks the liquor in the inn. | Er trinkt den Schnaps in der Gastwirtschaft | Supen deit he den Kööm in' Krog |
You do not sit already. | Ihr sitzt ja noch nicht. | Sitten deist ji jo noch nich. |
I do not stay here | Ich bleibe hier nicht. | k do hier nich bliewen |
Other infinitive constructions (strengthening) | Andere Infinitivkonstruktion (betonend) | Anner Bruuk vun den Infinitiv. |
To do means to learn | Tun heißt Lernen | Doon deit lehren |
Life teaches you the best things | Das Leben lehrt dich die besten Dinge. | Dat Leewen deit di de besten Saaken lehren. |
... is the web way mark, that now already knows more than 250 Links to websites. | ... ist der Webwegweiser, der nun schon mehr als 250 Links nach Websites kennt. | ... is de Webwegwieser, de nu meist mehr as 250 Links na Websites kennen deit. |
Do you know, what this means? | Weißt du, was dies bedeutet? | Weets du, wat dat heeten deit? |
Tell me, what you are doing there. | Sage mir, was du da machst! | Segg mi, wat du dor mooken deist! |
He said, that he did not do that. | Er sagte, dass er das nicht gemacht hätte. | He sä, dat he dat nich doon dä.. |
the future is constructed primarily with the auxilary verb "schallen
/ sallen / sullen" (like english "shall", but in all
persons), secundarily with the auxilary verb "warrn" (like
german "werden"). The use of "warrn" is more
strengthening The conditional is used with the conditional form of "schallen" Instead of future, present time is used often for future meaning |
Das Futur wird in der Regel mit dem Hilfswerb "schallen /
sallen / sullen" gebildet (wie im Englischen). Es kommt auch die
Konstruktion mit "warrn" (=deutsch "werden") vor.
Die Verwendung von "warrn" führt zu einer stärkeren,
bestimmteren Betonung. Das Konditional wird mit der Konditionalform von "schallen" gebildet. Statt des Futur wird auch oft das Präsens in Futurbedeutung benutzt. |
De Tokumst geiht mit dat Hülpsverb "schallen / sallen /
sullen", af un an warrd ok "warrn" bruukt. Mit dat Futur höllt wi dat nich jümmers so nipp un nau. Wi snackt faaken ok in den Präsens, wenn wi de Tokumst meent. |
The passive voice is used in platt far less than in english or german. | Das Passiv wird im Plattdeutschen seltener verwendet als im Hochdeutschen oder Englischen. | Op Platt snackt wi nich so vell mit Passiv. Wi steiht op Aktiv. |
tense | english | platt |
present | the house is built | dat Huus ward buut |
pres. perf. | the house has been built | dat Huus is buut worrn |
past | the house was built | dat Huus weer buut |
past perf. | the house had been built | dat Huus weer buut worrn |
future | the house will be built | dat Huus warrd buut |
fut II | the house will have been built | dat Huus warrd buut warrn |
kond. I | the house would be built | dat Huus wöör buut. |
kond. II | the house would have been built | dat Huus wöör buut worrn. |
There is no real continuous form in platt. Instead, "grod" is used or the construct with the auxiliary verb "sien" and the preposition "an't" with the infinitiv. | Ähnlich wie im Hochdeutschen gibt es keine echte Verlaufsform, aber vergleichbar - und erheblich häufiger als im Hochdeutschen wird die Konstruktion mit dem Hilfsverb "sien" und der Präposition "an't" mit dem Infinitiv benutzt. | As in´t Hoogdüütsche gifft dat keen Verlöpsform. Obers veel faaker ward dat Hülpsverb "sien" mit de Präposition "an't" mit den Infinitiv bruukt. |
tense | english | platt | deutsch |
present | I am speaking | Ik bün (grod) an´t snacken Ik snack grod |
Ich spreche gerade (Ich bin am Sprechen) |
past | I was speaking | Ik weer (grod) an´t snacken Ik snack grod |
Ich sprach gerade (Ich war gerade am Sprechen) |
present | the water is boiling | dat Water is an´t koken | Das Wasser kocht gerade (Das Wasser ist am Kochen) |
perfect | the water has been boiling | dat Water weer (grod) an´t koken | Das Wasser hat gerade gekocht Das Wasser ist gerade am Kochen gewesen |
past | he was sitting | he weer an´t sitten | Er saß gerade (Er war gerade am Sitzen) |
past perfect | we had been sitting | wi weern an´t sitten ween. | Wir hatten gerade gesessen (Wir waren gerade am Sitzen gewesen) |
http://www.plattmaster.de